«ТЖМ күштерінің тобы төтенше жағдайдың салдарын жоюмен айналысады (жертөледен су сору, жылу мен су, кәріз желісін жылыту, пәтерлерді жылыту және құрғату т.б.). Қажет болған жағдайда жергілікті атқарушы органдармен бірлесіп адамдарды эвакуациялаймыз. Халықтың тіршілігін қамтамасыз ету үшін Мемлекеттік материалдық резерв қоймаларындағы қажетті құралдарды броннан шығарылып, сонда жеткізіледі», – дейді Данияр Дүйсембаев.Осы тұста, құтқарушыларды техникамен, құрал-саймандармен, заманауи байланыс құралдармен қамтамасыз ету қаншалықты деңгейде деген сауал туындайды? Министрліктің мәлімдеуінше, қазір құтқару бөлімшелері табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайларға жедел ден қоюға жеткілікті мөлшерде жарақтандырылған. Жыл сайын ескірген арнайы техника паркін ауыстыру үшін республикалық бюджеттен бөлінген қаражатқа материалдық-техникалық жарақ сатып алынады.
«Айта кету керек, министрлік мемлекеттік сатып алуды жүзеге асыру кезінде инновациялық және жоғары технологиялық тауарларды сатып алу қағидаттарына негізделеді. Осыған байланысты жедел бөлімшелердің практикалық қызметіне енгізу мақсатында төтенше жағдайларды жою саласындағы инновацияларға ұдайы мониторинг жүргізіліп отыр», – дейді төтеншеліктер.
Құтқарушылар пайдаланатын техника 10 жыл сайын ескі деп есептен шығарылып, жаңартылып отырады.
«Таяуда бізге 900-ден астам техниканы жаңарту қажет. 2022 жылы біз шамамен 235 техниканы ауыстырдық. Егер мұндай ауыстыру қарқыны сақталса, техниканы жаңартуға шамамен 4-5 жыл қажет», – дейді Төтенше жағдайларды жою департаментінің бас маманы Бауыржан Ахметалин.Оның айтуынша, алдағы уақытта министрлік қосымша қаржыландыру бөлу туралы мәселесі бойынша Үкіметке жүгінбек. Тағы бір ұсыныс, техника мен жарақтарды алу үшін республикалық және жергілікті бюджеттен лизинг тарту.
«Бұл жағдайда біз техниканы алып, содан кейін оның қаржысын кезең-кезеңімен өтейміз. Көптеген әкімдіктер бұл схеманы сынап көрді. Менің ойымша, бұл оң әсер етеді. Соңғы уақытта техниканың бағасы өте жоғары өскенін ескеру қажет. Автоцистернаның құны 110 млн теңгеге жуық, 50 метрлік иінді көтергіштің құны 500 млн теңгеге жуық, ал 90 метрлік көтергіштің құны миллиард теңгеден асады. Өкінішке қарай, Қазақстанда мұндай техника өндірілмейді, біз оны шетелден сатып алуға мәжбүрміз», – дейді Бауыржан Ахметалин.Адасқандарға жадынама Министрліктің баспасөз қызметінің мәліметінше, биыл қыста құтқару бөлімшелері тауда адасып кеткен 147 туристі іздеп табу үшін 14 іздестіру-құтқару жұмысын жүргізген. Туристерге қандай қауіпсіздік шараларын сақтау керек? Тауда адасып кеткен жағдайда қандай әрекет жасауы тиіс? Оы тұста құтқарушы мамандар туристердің қауіпсіздігіне қатысты ақыл-кеңесін айтты. Яғни, турист маршрутқа шығар алдында бағдар-бағыттың шарттарымен танысуы тиіс. Маршруттың ерекшелігіне қарай жеке заттарды, қажетті байланыс және навигация құралын, алғашқы медициналық көмек заттарын әзірлеп алады. Әрі құтқару қызметтерінің нөмірлерін білу қажет. Маршруты және саяхаттан қайтатын уақыты туралы әріптесі не отбасы мүшелеріне, тым құрыса көршісіне хабардар етуі қажет. Туризмнің белсенді әрі қауіпті түрі болса ТЖМ аумақтық органына баратын бағыты туралы хабарлайды. Суықта, қатты желде, қалың тұманда, қалың қар жауғанда саяхатқа шығуға болмайды. Сапар барысында ауа райы күрт бұзылса, жағдай жақсарғанға дейін қауіпсіз жерде паналау ұсынылады. Тауда адасып кеткен жағдайда қаншалықты шаршадың соны, айналаны, киім және аяқ киімнің жағдайын, жолдың қаншалықты көрінетіні, тамақ, сіріңке, су, байланыс құралдарының бар-жоғын ескере отырып, сосын кейін ғана алға жылжу жөнінде шешім қабылдаған жөн. Жол бойы адамдарға уақыт және кеткен бағыт туралы қағазға жазып, көрінетін жерге қалдыру керек. Байланыс пайда болса 112 немесе 101 телефондарына дереу хабарлаңыз. Боранда көлікпен далада қалғандарға қажетті кеңес қандай болмақ. Мамандар, қатты аяз немесе қар жауған кезде жолдағы бірнеше көлік бірлесіп жүруі керек дейді. Өйткені біреуі тоқтап қалса, лектегі жүргізушілер көмекке келеді. Ал боран немесе қатты аязда елді мекеннен алыс жерде немесе бейтаныс жерде тоқтауға мәжбүр болсаңыз арттан келе жатқан көлікті күту қажет. Байланыс болса 112, 101 телефондарына қай жерде тұрғаныңызды айтып хабарлаңыз. Тұрған жерді өтіп бара жатқандар тез байқауы үшін ашық түсті матаны көлік антеннасына немесе басқа жерге іліп қойған жөн. Сонда іздегендер тез табады. Мүмкіндік болса көлікті ық жерге қою керек. Көлік қозғалтқышы қатып қалмас үшін, оны матамен бүркеп жабылғаны дұрыс. Жанармай үнемдеуге тырысыңыз. Анда-санда сыртқа шығып, көлікті қар басып қалмас үшін аршып отырған жөн. Егер машинаны қар басып қалса, қозғалтқышты іске қоспаңыз. Өйткені улы газ көлік салонына жиналады. Сондықтан түтін шығаратын түтікті қардан тазарту керек. Тек осыдан кейін ғана оталдыруға болады. Бұл жағдайда улы газ көлік астына емес, ауаға тарайды. Сондай-ақ өте қатты боран соғып тұрса, жіп не арқан байлап содан ұстап сыртқа шығып, салоннан ұзамауға тырысу керек. Өйткені көлігінен жарты метрге ұзап, көлігін таппай адасып кеткен адамдар өте көп. Сосын, әрбір көлікте дәнекерлеу шамы, аккумляторды жалғайтын кабель, күрек секілді аса қажетті заттар болуы тиіс. Сөз соңында айтарымыз, ауа райы жайсыз кездегі ескертуді жадыдан шығармай, жоспарланған сапардан бас тарту, тәуекелге бармау қажет. Өйткені қыстағы табиғаттың тосын мінезі – аяз бен боран солтүстік және шығыс өңірлерде аса қауіпті.
Жәнібек АМАНГЕЛДІ