Әйгілі Шалкиіз жыраудың «Сары шыпшықтай шырлатып, Әзірейіл кімдерге құрық салмаған, Сақалына сары шіркей ұялап, Миығына қара шыбын балалап, Қазақтың басы қайда қалмаған» дейтін керемет жыр шумағы бар. Бабамыз айтқандай, екінші дүниежүзілік соғыста қан майданға аттанған қазақтың басы қайда қалмады. Ресми дереккөзіне жүгінсек, Қазақстаннан 1 миллион 366 мың адам майданға аттанса, 410 мыңы қайта оралмаған дейді. Бұл жауынгерлердің 350 мыңы қазақ ұлтының өкілдері болса, осылардың 271 мыңы хабар-ошарсыз кеткендер қатарына енген.