Қожаберген Жәнібекұлы – хан Абылайдың «тұлпар мініп, ту ұстаған» даңықты қолбасшыларының бірі. Есімі рулы елдің ұранына айналған аруақты батыр. Қазақ Хандығының сол замандағы алғашқы дипломанттарының бірі. Қожаберген батыр туралы деректер мәнжу-қытай, орыс, моңғол елдерінің тарихи деректерінде жиі ұшырасады. Тарих ғылымдарының докторы Бақыт Еженханұлының «Қожа берген батыр» атты ғылыми еңбегінде көрсетілген 14 құжатта «Қожаберген мен Қара Барақ – Абылайдан кейінгі іс атқаратын мәртебелі адамдар болып саналады» - деп атап көрсетілген. Белгілі түрколог ғалым Қаржаубай Сартқожаұлының моңғол архивтеріне сүйенген дерегінде: «1756-1758 жылдары қазақтар мен қалмақтардың біріккен армиясы Жетісу, Тарбағатай, Манас, Үрімжі, Еренқабырғаға дейін соғыс жүргізген. Бұл соғыста Қожаберген батыр бастаған қазақ күші белсене араласып, үлкен рөл атқарған Қожаберген батырдың басқа батырлардан бір ерекшелігі аты-жөні орыс ғалымдары Григорий Потанин мен Карл Струвеннің ғылыми еңбегінде жиі кездеседі. Атақты ғалымдар Қожаберген бастаған керей руларының 1750 жылдың өзінде-ақ Хабарға-Базар өзеніне жеткенін көрсетеді. Қарғыба-Базар қазіргі Шығыс Қазақстан облысы, Тарбағатай ауданындағы өзен атауы». Иә, Қожаберген батыр Жәнібекұлының қаһарман, жаужүректігімен қатар ел өмірінде, елдің ішкі-сыртқы саясатында атқарған қызыметтері жетерлік. Оның көбі тарихи деректер мен архив құжаттары арқылы бекітілген. Қазақ батырлары арасында тарихи құжаттарда есімі ең көп аталатын батырдың бірі де осы – Қожаберген. Сол деректер негізінде батырдың моласы да табылып, басына арнайы күмбез орнату жұмыстары қазір жалғасын тауып жатыр. Қожаберген батыр Жәнібекұлының 320 жылдық мерейтойына орай Моңғолияның Баян-Өлгей аймағында батырға арнап еңселі ескерткіш те тұрғызылған.
Басқа
